Trẻ mọc răng thường xuyên gây ra những cơn quấy khóc và sốt nhẹ, đặc biệt là vào ban đêm. Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh vẫn lo lắng không biết khi nào là dấu hiệu bình thường và khi nào cần phải lo lắng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng sốt khi mọc răng và khi nào cần đưa trẻ đi khám để đảm bảo sức khỏe của bé.
Mục lục
1. Trẻ mọc răng có sốt thật không?
1.1. Mọc răng gây ra những gì trong cơ thể bé?
Khi trẻ bắt đầu mọc những chiếc răng đầu tiên, cơ thể bé trải qua nhiều thay đổi nhỏ nhưng đáng kể – đặc biệt là ở vùng nướu:
Viêm và sưng nướu
- Quá trình răng trồi lên khỏi lợi sẽ làm mô nướu bị căng giãn, gây ra phản ứng viêm nhẹ tại chỗ.
- Phản ứng viêm này hoàn toàn sinh lý bình thường, nhằm tạo điều kiện cho răng mọc ra khỏi nướu.
- Nướu có thể sưng, đỏ, hoặc đôi khi có vết tím nhẹ nếu có tụ máu do áp lực từ mầm răng.
Đau nhức và khó chịu
- Tình trạng viêm nướu khiến trẻ cảm thấy đau rát, nhất là khi răng gần trồi lên mặt nướu.
- Trẻ thường ngứa nướu, hay có hành vi cắn ngón tay, đồ vật, gãi tai, hoặc chảy nước dãi nhiều.
Quấy khóc, bỏ bú, mất ngủ
- Cơn đau nhẹ về đêm thường khiến bé ngủ không yên giấc, dễ giật mình hoặc tỉnh dậy khóc.
- Một số bé còn bỏ bú hoặc ăn ít do khó chịu khi nhai nuốt.
- Các triệu chứng này thường xuất hiện vài ngày trước và sau khi răng mọc.
Những biểu hiện này tuy làm cha mẹ lo lắng, nhưng đa phần là tạm thời và không nguy hiểm, nếu không đi kèm dấu hiệu bất thường khác.
Tìm hiểu: Trẻ mọc răng nào đầu tiên?
1.2. Có sốt thật không? Hay chỉ là tăng thân nhiệt nhẹ?
Nhiều cha mẹ cho rằng mọc răng gây sốt cao, nhưng theo y văn và các nghiên cứu y khoa hiện đại, điều này cần được nhìn nhận một cách chính xác hơn:
Phân biệt giữa sốt thật và tăng thân nhiệt sinh lý
Tăng thân nhiệt sinh lý là hiện tượng cơ thể bé ấm hơn bình thường do hoạt động viêm tại chỗ, thường dao động từ 37,5°C đến dưới 38°C.
Đây là phản ứng tự nhiên và không được xem là sốt bệnh lý.
Ngược lại, sốt thật thường từ 38°C trở lên, và nhất là khi sốt cao (trên 38,5-39°C), phải nghi ngờ có yếu tố bệnh lý đi kèm, như:
- Nhiễm siêu vi (cúm, sốt siêu vi)
- Viêm họng, viêm tai giữa
- Tay chân miệng
- Nhiễm trùng đường tiêu hóa, hô hấp
Nguy cơ nhầm lẫn với bệnh lý nghiêm trọng
- Trẻ trong độ tuổi mọc răng (5-24 tháng) cũng chính là giai đoạn hệ miễn dịch còn yếu, dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn.
- Việc bé bị sốt, kèm tiêu chảy hoặc nổi ban, không nên chỉ quy kết do mọc răng, mà cần được bác sĩ khám phân tích cụ thể.
Tìm hiểu: Trẻ mọc răng bị sốt về đêm phải làm gì?
2. Khi nào sốt về đêm là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý?
Trong giai đoạn mọc răng, trẻ nhỏ rất dễ bị nhầm lẫn giữa tăng thân nhiệt sinh lý và sốt do bệnh lý tiềm ẩn. Việc nhận biết đúng giúp bố mẹ xử lý kịp thời, tránh bỏ sót những bệnh nguy hiểm.
2.1. Những dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám ngay
Không phải trường hợp sốt nào cũng có thể chờ đợi hoặc tự theo dõi tại nhà. Khi trẻ có các biểu hiện sau, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức:
Sốt cao > 38,5°C kéo dài trên 2 ngày
- Mọc răng không gây sốt kéo dài hoặc sốt cao liên tục. Nếu thân nhiệt của bé không giảm sau 48 giờ, đây là dấu hiệu nghi ngờ nhiễm khuẩn hoặc siêu vi.
Bé lừ đừ, bỏ bú, ngủ li bì
- Trẻ có thể trở nên mệt mỏi quá mức, không phản ứng nhanh với kích thích, bỏ ăn hoàn toàn hoặc ngủ liên tục, cho thấy tình trạng sức khỏe đang xuống dốc rõ rệt.
Có biểu hiện khó thở, tiêu chảy, nôn ói liên tục
- Đây là những triệu chứng không liên quan đến mọc răng mà cảnh báo hệ tiêu hóa hoặc hô hấp của trẻ đang gặp vấn đề.
Các dấu hiệu đặc biệt như:
- Viêm hô hấp: ho khò khè, sổ mũi, thở rít, nặng ngực
- Nổi ban trên da: có thể là dấu hiệu của bệnh tay chân miệng, sốt phát ban, hoặc các bệnh truyền nhiễm khác
- Co giật: là dấu hiệu nguy hiểm, cần can thiệp y tế ngay lập tức
Những triệu chứng trên cho thấy sốt không còn là triệu chứng đơn thuần của mọc răng, mà là một phản ứng toàn thân với nguyên nhân bệnh lý cần chẩn đoán kỹ lưỡng.
Hỏi đáp: Bé mọc răng trong bụng mẹ có sao không?
2.2. Phân biệt sốt do mọc răng và các bệnh thường gặp
Dưới đây là bảng so sánh đơn giản giúp bố mẹ nhận biết sớm các bệnh lý có thể dễ bị nhầm với tình trạng sốt khi mọc răng:
| Bệnh lý | Đặc điểm sốt | Triệu chứng kèm theo |
|---|---|---|
| Mọc răng | Sốt nhẹ < 38°C, thường về đêm, kéo dài 1-2 ngày | Nướu sưng đỏ, chảy nước dãi, hay cắn gặm đồ, bỏ bú nhẹ, quấy |
| Viêm họng | Sốt cao > 38.5°C, kéo dài | Ho, đau họng, sưng amidan, hạch cổ nổi, biếng ăn rõ rệt |
| Viêm tai giữa | Sốt cao, thường đột ngột | Trẻ hay kéo tai, quấy khóc dữ dội, có thể chảy dịch tai |
| Tay chân miệng | Sốt cao, khởi phát đột ngột | Nổi mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân, miệng loét đỏ, trẻ đau khi bú |
| Sốt siêu vi (do virus) | Sốt cao 38.5-40°C, dao động trong 3-5 ngày | Có thể kèm ho, chảy mũi, nổi ban, mệt mỏi toàn thân |
| Nhiễm trùng đường tiêu hóa | Sốt cao kèm tiêu chảy hoặc nôn nhiều | Phân lỏng, có thể có chất nhầy, mất nước, bụng chướng |
Lưu ý quan trọng: Nếu chỉ dựa vào sốt và quấy khóc mà cho rằng trẻ đang “mọc răng”, rất dễ bỏ lỡ giai đoạn vàng để điều trị các bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt trong mùa dịch hoặc thời điểm giao mùa.
3. Cách xử lý khi trẻ sốt về đêm trong giai đoạn mọc răng
Sốt nhẹ do mọc răng là phản ứng sinh lý thường gặp, nhất là vào ban đêm khi thân nhiệt có xu hướng tăng nhẹ. Tuy nhiên, nếu không biết cách xử lý, trẻ sẽ khó chịu, mất ngủ và có nguy cơ mất nước. Dưới đây là những cách chăm sóc khoa học và hiệu quả dành cho cha mẹ.
3.1. Hạ sốt đúng cách tại nhà
Chườm ấm ở những vùng mạch lớn
- Vị trí chườm: trán, nách, bẹn – nơi tập trung nhiều mạch máu giúp cơ thể tản nhiệt nhanh.
- Cách làm: dùng khăn mềm thấm nước ấm (~35-37°C), vắt ráo rồi lau nhẹ lên da bé. Tránh dùng nước lạnh vì dễ gây co mạch, khiến thân nhiệt bé càng tăng.
Dùng thuốc hạ sốt đúng liều
Paracetamol là thuốc hạ sốt an toàn nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Liều dùng khuyến nghị:
10-15 mg/kg cân nặng/lần, mỗi 4-6 giờ nếu cần, không quá 4 lần/ngày.
Ví dụ: Trẻ 8 kg có thể dùng 80-120mg mỗi lần.
Lưu ý quan trọng: Không tự ý phối hợp với ibuprofen hoặc aspirin, không lạm dụng nếu bé chỉ sốt nhẹ dưới 38°C.
Theo dõi nhiệt độ trong đêm
- Dùng nhiệt kế điện tử hoặc nhiệt kế đo tai/trán để kiểm tra thân nhiệt mỗi 4-6 tiếng, đặc biệt nếu trẻ có biểu hiện nóng sốt hoặc vã mồ hôi.
- Ghi chú nhiệt độ và thời điểm đo để tiện báo với bác sĩ nếu cần.
3.2. Giúp bé ngủ ngon và giảm khó chịu do mọc răng
Cho bé ngậm ti giả lạnh hoặc vòng mọc răng
- Vòng mọc răng (teething ring): nên chọn loại bằng silicone mềm, để vào ngăn mát tủ lạnh trước khi dùng.
- Tác dụng: giúp làm dịu nướu, giảm sưng viêm, bé cũng đỡ cắn lung tung và ít quấy hơn.
Massage nướu nhẹ nhàng
- Dùng ngón tay sạch hoặc gạc y tế mềm để xoa nướu cho bé 1-2 phút, đặc biệt ở vùng nướu đang nhú răng.
- Có thể dùng gel làm dịu nướu chuyên dụng cho trẻ theo chỉ định của bác sĩ nhi/khoa răng trẻ em.
Tạo môi trường ngủ yên tĩnh, thoáng mát
- Giữ phòng ngủ tối, ít tiếng ồn, nhiệt độ phòng ~26-28°C.
- Mặc quần áo thoải mái, mỏng nhẹ, tránh đắp chăn dày khiến trẻ nóng hơn.
- Nếu trẻ khóc nhiều, cha mẹ nên vỗ về nhẹ nhàng, không bế ru mạnh, vì có thể khiến bé càng khó chịu hơn.
4. Phòng ngừa và hỗ trợ trẻ trong giai đoạn mọc răng
Mọc răng là một cột mốc phát triển quan trọng nhưng cũng dễ khiến bé mệt mỏi, quấy khóc, thậm chí dễ mắc các bệnh lý nếu không được chăm sóc đúng cách. Việc chủ động phòng ngừa và hỗ trợ đúng sẽ giúp bé dễ chịu hơn và khỏe mạnh suốt giai đoạn này.
4.1. Chăm sóc răng miệng từ sớm
Vệ sinh nướu và răng mới mọc hằng ngày
- Ngay cả khi bé chưa mọc răng, cha mẹ nên dùng gạc sạch mềm (loại chuyên dụng cho trẻ nhỏ), thấm nước ấm để lau nướu sau mỗi cữ bú.
- Khi bé bắt đầu mọc chiếc răng đầu tiên, tiếp tục dùng gạc hoặc bàn chải silicon mềm để vệ sinh răng ít nhất 2 lần/ngày, nhất là sau khi bú hoặc ăn dặm.
Lợi ích của vệ sinh sớm:
- Giúp loại bỏ cặn sữa, mảng bám, giảm nguy cơ viêm nướu hoặc nấm miệng.
- Tạo thói quen vệ sinh răng miệng ngay từ nhỏ, giúp bé hợp tác tốt khi lớn hơn.
Hạn chế vi khuẩn gây viêm nhiễm nướu
- Không nên để bé ngậm ti giả, núm vú chai sữa quá lâu hoặc dùng khi không cần thiết.
- Rửa sạch và tiệt trùng ti giả, đồ chơi ngậm miệng thường xuyên bằng nước nóng hoặc dung dịch chuyên dụng.
4.2. Tăng cường miễn dịch và dinh dưỡng
Bổ sung nước, vitamin, khoáng chất từ ăn uống
Nước lọc: Đối với trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, nên cho bé uống nước thường xuyên để giúp giảm khô miệng, làm dịu nướu và hỗ trợ điều hòa thân nhiệt.
Vitamin C, D, canxi và kẽm: Có vai trò trong quá trình mọc răng và tăng đề kháng tự nhiên. Cha mẹ có thể:
- Cho bé ăn trái cây nghiền (chuối, lê hấp, táo hấp)
- Dùng sữa mẹ hoặc sữa công thức đúng chuẩn
- Bổ sung theo chỉ dẫn của bác sĩ nếu bé có biểu hiện thiếu vi chất
Duy trì giấc ngủ, vệ sinh môi trường sống
Thiết lập giờ ngủ cố định, phòng ngủ cần:
- Thoáng mát, sạch sẽ, tránh ẩm mốc
- Không có khói thuốc, bụi bẩn hoặc tiếng ồn lớn
Khi bé ngủ đủ giấc, cơ thể sẽ sản sinh nhiều hormone tăng trưởng và tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên.
Có thể bạn quan tâm: Những câu thần chú giúp bé mọc răng không sốt
