Khi bé bước vào giai đoạn mọc răng, ba mẹ thường háo hức và cũng không ít lo lắng: “Không biết chiếc răng nào sẽ mọc đầu tiên?”, “Thứ tự mọc răng của bé có đúng không?”, hay “Tại sao con nhà người ta đã mọc răng mà bé mình vẫn chưa thấy gì?”. Việc hiểu rõ thứ tự mọc răng sữa sẽ giúp ba mẹ yên tâm hơn trong quá trình chăm sóc và theo dõi sự phát triển của con. Hãy cùng tìm hiểu chiếc răng nào thường mọc đầu tiên và lịch mọc răng chuẩn của trẻ nhé!
Mục lục
1. Trẻ thường mọc chiếc răng nào đầu tiên?
Chiếc răng đầu tiên mọc ở hầu hết trẻ em là răng cửa giữa hàm dưới (tên chuyên môn: răng cửa trung tâm hàm dưới).
Giải thích từ góc nhìn nha khoa:
Đây là cặp răng số 71 và 81 (theo hệ thống đánh số răng sữa FDI).
Vị trí mọc răng này ưu tiên xuất hiện đầu tiên vì:
- Vùng xương hàm dưới ở trẻ sơ sinh phát triển sớm hơn hàm trên.
- Cấu trúc xương tại đây mỏng hơn, giúp răng dễ dàng “đâm” qua nướu.
- Chức năng của răng cửa giữa rất quan trọng: hỗ trợ giai đoạn đầu của quá trình cắn thức ăn mềm, giúp trẻ làm quen với ăn dặm.
Lưu ý thêm:
- Dù phần lớn trẻ mọc răng theo thứ tự phổ biến này, vẫn có một tỷ lệ nhỏ (dưới 5%) mọc răng lệch thứ tự (ví dụ: mọc răng cửa trên trước).
- Các trường hợp này thường không ảnh hưởng đến chức năng nhai hay sự phát triển sau này, trừ khi đi kèm bất thường khác.
2. Khi nào trẻ bắt đầu mọc răng sữa?
Thông thường, trẻ sẽ bắt đầu mọc răng sữa vào khoảng 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, khoảng thời gian này có thể dao động tùy theo từng bé.
Mốc thời gian cụ thể và phổ biến:
| Thời điểm mọc răng | Đặc điểm |
|---|---|
| 4-7 tháng | Giai đoạn phổ biến răng đầu tiên mọc |
| 8-12 tháng | Phần lớn trẻ sẽ có ít nhất 2-4 chiếc răng |
| Trước 4 tháng | Được coi là mọc sớm – cần theo dõi nếu kèm sốt, khó chịu kéo dài |
| Sau 12 tháng | Gọi là mọc trễ – nên theo dõi nếu quá 18 tháng chưa có răng nào |
Yếu tố ảnh hưởng đến thời điểm mọc răng:
- Di truyền: Trẻ có cha mẹ mọc răng sớm/thể trạng tương tự thường mọc răng theo xu hướng đó.
- Dinh dưỡng: Thiếu canxi, vitamin D, hoặc bé sinh non có thể mọc răng muộn.
- Sức khỏe tổng thể: Một số tình trạng bệnh lý, rối loạn tuyến giáp hoặc rối loạn hormone tăng trưởng có thể làm chậm mọc răng.
Khi nào cần khám nha/khoa nhi?
- Trẻ sau 12 tháng vẫn chưa mọc chiếc răng đầu tiên → nên cho khám để đánh giá nguyên nhân.
- Trẻ có dấu hiệu răng mọc lệch, sưng lợi kéo dài, chảy máu nướu → cần được kiểm tra để loại trừ nhiễm trùng hoặc u nang mọc răng (eruption cyst).
3. Dấu hiệu cho thấy bé sắp mọc răng đầu tiên
Thông thường, trước khi mọc răng khoảng 3-5 ngày, bé sẽ có một số dấu hiệu báo trước. Những dấu hiệu này là sinh lý bình thường, xuất hiện do răng đang di chuyển và “phá vỡ” mô nướu để nhú ra ngoài.
Các dấu hiệu thường gặp:
| Dấu hiệu | Giải thích y khoa |
|---|---|
| Chảy nhiều nước dãi | Tuyến nước bọt hoạt động mạnh hơn khi răng chuẩn bị mọc. Nước dãi giúp làm dịu nướu đang bị kích thích. |
| Thích cắn, gặm đồ | Bé cảm thấy ngứa nướu, khó chịu nên sẽ phản xạ cắn đồ để tạo áp lực, giúp giảm cảm giác đó. |
| Quấy khóc, khó chịu | Áp lực do răng mọc dưới lợi khiến bé khó ngủ, cáu gắt, đặc biệt là vào ban đêm. |
| Nướu sưng, đỏ | Vùng răng chuẩn bị mọc sẽ sưng nhẹ, có thể nhìn thấy đầu răng trắng dưới lớp lợi. |
| Thay đổi thói quen bú, ăn | Bé có thể bỏ bú, bú ít hơn, hoặc bú nhiều hơn để tự xoa dịu nướu. |
| Sốt nhẹ (dưới 38°C) | Do phản ứng viêm nhẹ tại chỗ mọc răng. Tuy nhiên, sốt cao không phải do mọc răng. |
Lưu ý phân biệt:
- Nếu bé sốt trên 38,5°C, tiêu chảy nhiều lần, ho, sổ mũi kéo dài → đây là dấu hiệu bệnh lý, không phải chỉ là mọc răng.
- Trong giai đoạn này, hệ miễn dịch của bé yếu hơn, nên dễ nhiễm virus. Nhiều phụ huynh nhầm lẫn đây là biểu hiện của mọc răng.
Hỏi đáp: Trẻ mọc răng biếng ăn phải làm sao?
Bé chưa mọc răng có đáng lo? Bao lâu thì cần đi khám?
Việc mọc răng ở trẻ là một quá trình phát triển tự nhiên và có thể khác nhau ở mỗi bé. Tuy nhiên, nếu sau 12 tháng tuổi mà bé vẫn chưa có dấu hiệu mọc răng nào, ba mẹ nên bắt đầu lưu ý. Trường hợp bé 18 tháng tuổi vẫn chưa mọc bất kỳ chiếc răng sữa nào, thì đây không còn là hiện tượng bình thường và cần được đưa đi khám nha khoa nhi hoặc khám chuyên khoa dinh dưỡng/nhi khoa để đánh giá nguyên nhân. Các nguyên nhân có thể bao gồm: di truyền (gia đình có người mọc răng muộn), thiếu hụt vi chất như canxi, vitamin D, rối loạn hormone tuyến giáp hoặc tình trạng dính lợi (nướu quá dày khiến răng không nhú được).
Ngoài thời điểm mọc răng, ba mẹ cũng nên chú ý đến các dấu hiệu đi kèm như: bé chậm phát triển vận động, tóc thưa rụng gáy, hay ra mồ hôi trộm, khó ngủ về đêm – đây có thể là những biểu hiện gián tiếp của việc thiếu vitamin D hoặc rối loạn chuyển hóa canxi.
Tóm lại, nếu bé chưa mọc răng sau 12 tháng, hãy bắt đầu theo dõi sát. Nếu đến 15-18 tháng tuổi vẫn chưa có răng nào mọc, hoặc kèm theo các biểu hiện bất thường khác, ba mẹ nên chủ động đưa bé đi khám sớm để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời. Việc điều trị nguyên nhân sớm sẽ giúp bé bắt kịp đà phát triển và hạn chế ảnh hưởng lâu dài đến cấu trúc răng – hàm – mặt.
Đọc thêm: Trẻ chậm mọc răng nên bổ sung gì?
5. Những điều ba mẹ thường lo lắng và hiểu sai
Trong giai đoạn bé mọc chiếc răng đầu tiên, cha mẹ dễ có những hiểu nhầm phổ biến hoặc lo lắng không cần thiết, dẫn đến chăm sóc sai cách.
Các hiểu lầm phổ biến:
Mọc răng là nguyên nhân gây sốt cao, tiêu chảy, nổi mẩn
Thực tế: Mọc răng có thể gây sốt nhẹ, chán ăn. Nhưng sốt cao, tiêu chảy là triệu chứng nhiễm virus như rota, tay chân miệng,… không nên bỏ qua.
Thấy bé cắn đồ → cấm không cho cắn
Thực tế: Cắn nhẹ vào vật an toàn là phản xạ giúp bé giảm ngứa nướu. Ba mẹ nên chuẩn bị gặm nướu chuyên dụng, không nên cấm đoán hoàn toàn.
Cố gắng thoa mật ong/nước lá/lá hẹ vào lợi
Thực tế: Thoa các nguyên liệu không đảm bảo vệ sinh có thể gây nhiễm khuẩn. Không dùng mật ong cho trẻ <1 tuổi do nguy cơ ngộ độc Clostridium botulinum.
Cần cho bé uống thuốc giảm đau, kháng sinh khi mọc răng
Thực tế: Chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ. Việc lạm dụng có thể gây hại gan, ảnh hưởng kháng sinh sau này.
5. Cách chăm sóc khi bé mọc chiếc răng đầu tiên
Đây là giai đoạn khởi đầu cực kỳ quan trọng cho sức khỏe răng miệng suốt đời của bé. Chăm sóc đúng cách không chỉ giảm khó chịu mà còn phòng ngừa sâu răng sữa, lệch răng.
Những việc nên làm:
Vệ sinh nướu mỗi ngày:
- Dùng gạc sạch, ẩm để lau nướu và răng mới mọc sau mỗi bữa ăn và trước khi ngủ.
Cho bé dùng gặm nướu an toàn:
- Chọn loại làm từ silicone mềm, có chứng nhận y tế, có thể làm mát trong ngăn mát tủ lạnh để giúp giảm sưng nướu.
Massage nhẹ vùng nướu:
- Dùng ngón tay sạch xoa tròn vùng nướu sưng, giúp bé dễ chịu.
Bắt đầu tạo thói quen vệ sinh răng sữa:
- Khi răng đầu tiên mọc hoàn toàn, ba mẹ có thể:
- Dùng bàn chải silicon đầu mềm (loại dành cho bé <1 tuổi).
- Chỉ dùng nước sạch hoặc kem đánh răng không chứa fluoride nếu bé chưa biết nhổ.
Không để bé ngậm bình sữa khi ngủ:
- Việc này dễ gây sâu răng sớm (sâu răng bú bình – nursing caries).
Chế độ ăn phù hợp:
- Ưu tiên thực phẩm mềm, ít đường. Tránh nước ngọt, bánh kẹo dẻo bám răng.
Những việc nên tránh:
- Không dùng thuốc bôi lợi có chứa benzocaine/lidocaine mà chưa hỏi bác sĩ (nguy cơ gây ngộ độc máu).
- Không tự ý nhổ răng sữa hoặc chọc vào nướu để “giúp răng mọc nhanh”.
